Số nguyên tố là gì? Tính chất và cách tìm số nguyên tố.

Apr 20, 2023 - 19:00 Updated: Aug 19, 2023 - 14:21

Nội dung chính [Hiện]

Số nguyên tố là một khái niệm quen thuộc trong toán học. Nó xuất hiện rất nhiều trong cuộc sống hàng ngày cũng như trong khoa học máy tính. Nhưng đối với những người mới tiếp cận, khái niệm này có thể gây khó khăn. Vì vậy, bài viết này sẽ giới thiệu về số nguyên tố, tính chất của số nguyên tố và cách tìm số nguyên tố.

Số nguyên tố là gì

I. Giới thiệu về số nguyên tố

Khái niệm số nguyên tố

Số nguyên tố là một số tự nhiên lớn hơn 1 và chỉ có đúng hai ước số dương là 1 và chính nó. Các số tự nhiên khác không phải số nguyên tố được gọi là hợp số.

Số nguyên tố là một khái niệm rất quan trọng trong toán học và có nhiều tính chất đặc biệt. Số nguyên tố được phân loại theo độ lớn, với các số nhỏ hơn 100 thường được sử dụng nhiều trong các bài toán và tính toán thực tế.

Một số nguyên tố lớn đặc biệt là số nguyên tố Mersenne, được định nghĩa là các số nguyên tố có dạng 2^n-1, với n là một số nguyên dương. Hiện nay, số nguyên tố lớn nhất được biết đến là số nguyên tố M82589933, có hơn 24 triệu chữ số.

Số nguyên tố cũng có rất nhiều ứng dụng trong thực tế, đặc biệt là trong các lĩnh vực bảo mật thông tin, như mật mã RSA, cũng như trong các thuật toán mã hoá và giải mã.

Xem thêm: 1 hải lý bằng bao nhiều km: Tất tần tật những điều cần biết

Việc tìm kiếm số nguyên tố đã được quan tâm trong suốt lịch sử toán học, và đã dẫn đến sự phát triển của nhiều phương pháp khác nhau để tìm số nguyên tố. Các phương pháp này bao gồm kiểm tra theo định nghĩa, sàng Eratosthenes, và sàng nguyên tố.

Tuy nhiên, tìm số nguyên tố lớn nhất trong một khoảng cho trước là một vấn đề rất phức tạp và tốn thời gian. Việc tìm số nguyên tố lớn nhất trong các khoảng lớn đòi hỏi sự kết hợp giữa các phương pháp số học và tính toán hiện đại.

Định nghĩa số nguyên tố

Đây là định nghĩa chính thức về số nguyên tố và là điều cơ bản nhất cần phải hiểu khi nghiên cứu về số nguyên tố. Số nguyên tố là một khái niệm rất quan trọng trong toán học và có nhiều tính chất đặc biệt. Các số nguyên tố nhỏ thường được sử dụng trong các bài toán và tính toán thực tế, trong khi các số nguyên tố lớn có rất nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực như bảo mật thông tin và các thuật toán mã hoá và giải mã.

Số nguyên tố và số hợp số

Khi xét một số tự nhiên n, có hai khả năng: n là số nguyên tố hoặc n là số hợp số. Số hợp số là số tự nhiên lớn hơn 1 và có nhiều hơn hai ước số dương.

Ví dụ, số 4 có ba ước số dương: 1, 2 và 4. Do đó, số 4 là một số hợp số. Trong khi đó, số 7 chỉ có hai ước số dương là 1 và 7, nên số 7 là một số nguyên tố.

Các số nguyên tố đầu tiên là: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 71, 73, 79, 83, 89 và 97. Ngoài ra, còn rất nhiều số nguyên tố khác.

Các số hợp số cũng rất phổ biến và chiếm đa số các số tự nhiên. Các ví dụ về số hợp số bao gồm 4, 6, 8, 9, 10, 12, 14, 15, 16, 18, 20, 21, 22, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 32, 33, 34, 35, 36, 38, 39 và nhiều hơn nữa.

Ví dụ về số nguyên tố

Các số nguyên tố đầu tiên là: 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 71, 73, 79, 83, 89 và 97.

Số 2 là số nguyên tố đầu tiên và là số nguyên tố duy nhất là số chẵn.
Số 3 cũng là số nguyên tố, là số nguyên tố đầu tiên là số lẻ.
Số 5 là số nguyên tố tiếp theo sau số 3 và là số nguyên tố đầu tiên kết thúc bằng số 5.
Số 7 là số nguyên tố tiếp theo sau số 5 và là số nguyên tố đầu tiên kết thúc bằng số 7.
Số 11 là số nguyên tố tiếp theo sau số 7 và là số nguyên tố đầu tiên có hai chữ số.
Số 13 là số nguyên tố tiếp theo sau số 11.
Số 17 là số nguyên tố tiếp theo sau số 13 và là số nguyên tố đầu tiên có hai chữ số kết thúc bằng số 7.
Số 19 là số nguyên tố tiếp theo sau số 17.
Số 23 là số nguyên tố tiếp theo sau số 19 và là số nguyên tố đầu tiên có hai chữ số kết thúc bằng số 3.
Số 29 là số nguyên tố tiếp theo sau số 23 và là số nguyên tố đầu tiên có hai chữ số kết thúc bằng số 9.

Tính chất của số nguyên tố

Các tính chất cơ bản

Số nguyên tố chỉ chia hết cho 1 và chính nó

Một trong những tính chất quan trọng của số nguyên tố là chỉ có thể chia hết cho 1 và chính nó. Nghĩa là, nếu ta chia một số nguyên tố bất kỳ cho một số nguyên dương khác 1 và chính nó, thì kết quả sẽ là số không phải là số nguyên.

Ví dụ, số 7 là một số nguyên tố. Nếu ta chia số 7 cho 2, 3, 4, 5, 6 hoặc 7, thì kết quả sẽ không là một số nguyên. Tương tự, nếu ta chia một số nguyên tố bất kỳ cho một số hợp số khác, thì kết quả cũng sẽ không phải là một số nguyên.

Điều này làm cho số nguyên tố rất đặc biệt và quan trọng trong toán học. Các tính chất của số nguyên tố đã được nghiên cứu và áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, từ mật mã học đến khoa học máy tính.

Số 1 không phải là số nguyên tố

Số 1 không phải là số nguyên tố. Theo định nghĩa, một số nguyên tố là một số nguyên dương chỉ có hai ước số dương phân biệt là 1 và chính nó. Tuy nhiên, số 1 chỉ có một ước số duy nhất là chính nó, nên nó không thể được coi là một số nguyên tố.

Việc số 1 không phải là số nguyên tố được xác định rõ ràng trong toán học và có rất nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực khác nhau. Chẳng hạn, trong mật mã học, việc xác định xem một số có phải là số nguyên tố hay không là rất quan trọng để tạo ra các mã bảo mật. Trong trường hợp này, số 1 được loại bỏ khỏi danh sách các số nguyên tố vì tính chất đặc biệt của nó.

Mỗi số tự nhiên đều có thể phân tích thành tích các số nguyên tố

Đúng vậy, mỗi số tự nhiên đều có thể phân tích thành tích các số nguyên tố. Đây là một định lý quan trọng trong toán học được gọi là Định lý thừa số nguyên tố, còn được gọi là Định lý fundamental theorem of arithmetic.

Theo định lý này, mỗi số nguyên dương n lớn hơn 1 đều có thể được phân tích duy nhất thành tích các số nguyên tố. Nghĩa là, nếu ta có hai cách phân tích n thành tích các số nguyên tố, thì hai cách này phải giống hệt nhau (bao gồm cả thứ tự và số lượng các số nguyên tố).

Ví dụ, số 12 có thể được phân tích thành tích các số nguyên tố là 2 x 2 x 3. Không có cách phân tích nào khác cho số 12 bằng tích các số nguyên tố.

Định lý thừa số nguyên tố rất quan trọng trong việc giải các bài toán liên quan đến số học, bao gồm các bài toán trong đại số và mật mã học.

Số nguyên tố liên tiếp nhau là hiếm

Số nguyên tố liên tiếp nhau là một khái niệm trong toán học, chỉ các số nguyên tố mà có thể được viết liên tiếp nhau theo dạng n, n+1, n+2, n+3, ..., với n là một số nguyên dương nào đó. Tuy nhiên, việc tìm các số nguyên tố liên tiếp nhau là một bài toán khó trong toán học, và các số này rất hiếm.

Ví dụ về các số nguyên tố liên tiếp nhau đầu tiên là 2, 3 và 5, tạo thành dãy số nguyên tố liên tiếp nhau đầu tiên là 2, 3, 5. Các số nguyên tố liên tiếp nhau tiếp theo là 3, 5 và 7, tạo thành dãy số nguyên tố liên tiếp nhau tiếp theo là 3, 5, 7.

Tuy nhiên, các số nguyên tố liên tiếp nhau tiếp theo đã rất khó tìm kiếm. Hiện nay, người ta chỉ biết được 26 số nguyên tố liên tiếp nhau, từ 3 đến 103.040.031. Các số nguyên tố liên tiếp nhau này được tìm thấy thông qua việc sử dụng thuật toán của nhà toán học người Pháp Yves Gallot vào năm 2011.

Việc tìm các số nguyên tố liên tiếp nhau là một bài toán rất thú vị và còn nhiều điều chưa được hiểu rõ, và nó vẫn đang được nghiên cứu bởi các nhà toán học và chuyên gia trong lĩnh vực này.

Các ứng dụng của số nguyên tố

Mật mã RSA

Mật mã RSA là một hệ mã hoá khóa công khai được dựa trên tính chất của số nguyên tố. Nó được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng bảo mật thông tin như giao dịch tài chính và truyền thông trực tuyến.

Sàng Eratosthenes

Sàng Eratosthenes là một phương pháp đơn giản để tìm tất cả các số nguyên tố nhỏ hơn hoặc bằng một số nguyên dương cho trước. Nó được đặt theo tên của nhà toán học Hy Lạp cổ Eratosthenes.

Cách tìm số nguyên tố

Các phương pháp tìm số nguyên tố

Phương pháp kiểm tra theo định nghĩa

Phương pháp này đơn giản là kiểm tra xem số đó có chỉ có hai ước số là 1 và chính nó hay không. Tuy nhiên, đối với các số lớn, phương pháp này rất tốn thời gian.

Sàng Eratosthenes

Sàng Eratosthenes là một phương pháp hiệu quả để tìm tất cả các số nguyên tố nhỏ hơn hoặc bằng một số nguyên dương cho trước. Đây là phương pháp được sử dụng phổ biến nhất để tìm số nguyên tố.

Sàng nguyên tố

Sàng nguyên tố là một phương pháp tìm số nguyên tố bằng cách loại bỏ tất cả các số hợp số. Phương pháp này hiệu quả hơn phương pháp kiểm tra theo định nghĩa và được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng thực tế.

Kết luận

Số nguyên tố là một trong những khái niệm cơ bản nhất trong toán học, với nhiều tính chất đặc biệt và ứng dụng quan trọng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Việc hiểu và nắm vững kiến thức về số nguyên tố sẽ giúp chúng ta có thể áp dụng các phương pháp tính toán hiệu quả hơn, đồng thời cũng giúp ta hiểu sâu hơn về cấu trúc và tính chất của các số tự nhiên.