Ngắn mạch là gì? Nguyên nhân và cách xử lý ngắn mạch
Nội dung chính [Hiện]
Ngắn mạch hay đoản mạch là một hiện tượng thường gặp trong hệ thống điện. Để hiểu rõ hơn về hiện tượng này cũng như cách xử lý hiện tượng ngắn mạch trong hệ thống điện mời bạn cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
Ngắn mạch - Đoản mạch là gì?
Ngắn mạch là tình trạng trong mạch điện khi hai hay nhiều dây dẫn điện kết nối trực tiếp mà không thông qua bất kỳ thành phần chống lại. Khi điều này xảy ra, dòng điện sẽ chảy qua đường dẫn ngắn mạch, tạo ra một lưu lượng dòng cao và có thể gây ra hỏa hoạn, hư hại thiết bị, hoặc gây nguy hiểm cho hệ thống điện và người sử dụng.
Ngắn mạch hay đoản mạch là hiện tượng khi một điểm trong mạch điện bị chập chờn, tạo ra một đường dẫn không mong muốn cho dòng điện chảy. Khi điều này xảy ra, dòng điện trong mạch tăng đột ngột, đồng thời điện áp giảm. Dòng điện không tuân theo quỹ đạo dẫn điện, di chuyển theo khoảng cách ngắn, có thể làm đứt dây điện và gây ra rò rỉ điện. hay có thể hiểu là: ngắn mạch là khi mạch điện cho phép dòng điện chảy qua một con đường ngoài ý muốn mà không gặp điện trở đáng kể hoặc có điện trở rất thấp, dẫn đến sự xuất hiện của dòng điện có cường độ cao chảy trong mạch.
Các loại ngắn mạch dòng điện
Ngày nay, phổ biến nhất vẫn là dòng điện 1 pha và dòng điện 3 pha vì thế mà các loại ngắn mạch cũng đa dạng, ảnh hưởng đến các hệ thống điện khác nhau. Dưới đây là các loại ngắn mạch phổ biến mà bạn nên biết:
Ngắn Mạch 3 Pha:
- Mô Tả: Cả ba dòng điện 3 pha bị chập nhau.
- Ảnh Hưởng: Gây ra tình trạng đoản mạch nghiêm trọng, có thể dẫn đến hỏa hoạn và hư hại nặng nề.
Ngắn Mạch 2 Pha:
- Mô Tả: Hai trong ba dòng điện 3 pha bị chập nhau.
- Ảnh Hưởng: Gây ra nguy cơ ngắn mạch lớn, đòi hỏi sự can thiệp nhanh chóng để ngăn chặn hậu quả tiêu cực.
Ngắn Mạch 1 Pha Chạm Đất:
- Mô Tả: Một trong ba dòng điện chập đất hoặc chập dây trung tính.
- Ảnh Hưởng: Có thể tạo ra điện áp nguyên lớn, gây rủi ro cho thiết bị và người sử dụng.
Ngắn Mạch 2 Pha Chạm Đất:
- Mô Tả: Hai trong ba dòng điện chập nhau đồng thời chạm đất.
- Ảnh Hưởng: Kết hợp tình trạng ngắn mạch và chạm đất, đòi hỏi biện pháp an toàn và can thiệp kỹ thuật cao cấp.
Những loại ngắn mạch này đều đòi hỏi sự chú ý và can thiệp kỹ thuật để đảm bảo an toàn và ổn định của hệ thống điện.
Những tác hại do ngắn mạch gây lên
Ngắn mạch được đánh giá là một sự cố điện nguy hiểm, có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng đối với trang thiết bị, tài sản và con người:
Rủi Ro Cháy Nổ:
- Mô Tả: Dòng điện tăng đột biến, sinh nhiệt lớn, có khả năng gây cháy nổ.
- Hậu Quả: Đặc biệt nguy hiểm khi ở gần vật liệu dễ cháy, có thể dẫn đến hỏa hoạn.
Biến Dạng và Vỡ Thiết Bị:
- Mô Tả: Nhiệt độ cao do ngắn mạch có thể làm biến dạng, vỡ các thiết bị.
- Hậu Quả: Thiệt hại về cơ khí, gây mất an toàn và ổn định của hệ thống.
Mất Điện và Ngưng Hoạt Động:
- Mô Tả: Áp lực lưới điện giảm, làm cho động cơ và thiết bị dừng hoạt động.
- Hậu Quả: Ảnh hưởng đến công suất hoạt động của máy phát điện, có thể làm mất đồng bộ hệ thống.
Rò Rỉ Điện và Ảnh Hưởng Đến Tính Mạng:
- Mô Tả: Ngắn mạch có thể gây rò rỉ điện, tiếp xúc trực tiếp với con người.
- Hậu Quả: Rủi ro nguy hiểm đến tính mạng, đặc biệt khi không có biện pháp an toàn.
Một số nguyên nhân và cách khắc phục ngắn mạch
Khi tìm hiểu về nguyên nhân và cách khắc phục sự cố ngắn mạch trong mạch điện, cần xác định các yếu tố dẫn đến tình trạng này. Dưới đây là một số nguyên nhân và cách khắc phục:
-
Lớp Cách Điện Bị Hỏng:
- Nguyên Nhân: Sự hỏng hóc của lớp cách điện.
- Khắc Phục: Thay thế lớp cách điện bị hỏng bằng vật liệu cách điện mới và chất lượng.
-
Tác Động Của Thời Tiết:
- Nguyên Nhân: Các yếu tố như bão, sét đánh làm đổ cột điện, tạo điều kiện chập nhau.
- Khắc Phục: Bảo dưỡng hệ thống điện, kiểm tra cột điện thường xuyên và sử dụng công nghệ chống sét hiệu quả.
-
Do Động Vật Gặm Nhấm:
- Nguyên Nhân: Bọ côn trùng, động vật gặm nhấm làm tổn thương dây dẫn và thiết bị.
- Khắc Phục: Kiểm tra và bảo vệ cẩn thận thiết bị, thực hiện các biện pháp phòng tránh.
-
Phích Cắm Thiết Bị:
- Nguyên Nhân: Phích cắm không chắc chắn, tuột ra ngoài và chạm vào dây dẫn khác.
- Khắc Phục: Kiểm tra và sửa chữa phích cắm, đảm bảo an toàn trong lắp đặt.
-
Dây Nối Đất :
- Nguyên Nhân: Không tháo dây nối đất khi đóng điện sau khi sửa chữa.
- Khắc Phục: Tuân thủ quy trình an toàn, tháo đúng dây nối đất theo hướng dẫn.
-
Môi Trường Ẩm Ướt:
- Nguyên Nhân: Tường, không gian lắp đặt ẩm ướt gây chập cháy, quá tải mạch điện.
- Khắc Phục: Bảo dưỡng môi trường, sử dụng vật liệu chống ẩm và đảm bảo đủ công suất.
Cách Xử Lý Khi Bị Ngắn Mạch
Sau khi tiến hành kiểm tra và xác định vị trí ngắn mạch trong mạch điện, quá trình xử lý sự cố có thể được thực hiện như sau:
Bước 1: Rút dây nguồn khỏi mạch bị hỏng và tắt nguồn điện.Nếu các thiết bị khác vẫn hoạt động bình thường, có thể tiếp tục sử dụng. Nếu mạch điện vẫn bị ngắt, tiến hành sửa chữa.
Bước 2: Bật từng công tắc của thiết bị để xác định vị trí ngắn mạch. Nếu một công tắc nào đó gây ngắn mạch, xác định vị trí cụ thể của sự cố.
Bước 3: Thực hiện sửa chữa bởi kỹ thuật viên (KTV) và đơn vị có chuyên môn cao. Kiểm tra và sửa chữa các thành phần như MCB, aptomat, dây nguồn, ổ cắm. Nếu phát hiện hỏng, rút phích cắm của thiết bị ra và thực hiện bật lại cầu dao sau khi đã sửa chữa.
Lưu ý : trong một số trường hợp đơn giản, bạn có thể tự kiểm tra và sửa chữa một số thành phần nhỏ. Tuy nhiên, đối với những sự cố lớn và phức tạp, việc tìm kiếm sự giúp đỡ từ kỹ thuật viên chuyên nghiệp là quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu suất của hệ thống điện.
